Hormoonspiraal

Algemeen

  • >995 van 1000 vrouwen wordt niet zwanger

Werkzame stof

  • Er zijn twee soorten hormoonspiralen: de Mirena en de Kyleena. De Kyleena is iets kleiner en geeft wat minder hormonen af dan de Mirena. De voorkeur gaat uit naar Mirena.
  • In het hormoonspiraaltje zit 1 soort hormoon: progestageen

Mirena spiraal

  • Het spiraal bevat 1 hormoon: 52000 microgram levonorgestrel (een progestageen)
  • Het spiraal geeft gemiddeld 15 microgram levonorgestrel per 24 uur vrij.

Kyleena spiraal

  • Het spiraal bevat 1 hormoon: 19500 microgram levonorgestrel (een progestageen)
  • Het spiraal geeft gemiddeld 9 microgram levonorgestrel per 24 uur vrij

Toepassing

Een uur voorafgaan aan de plaatsing pijnstilling nemen: NSAID (bijv. naproxen 500 mg) of paracetamol 2 tabletten van 500 mg

Voor het plaatsen
Eerst bekijkt de arts de grootte en ligging van je baarmoeder met een inwendig onderzoek. Ook zwangerschap uitsluiten.

Tijdens het plaatsen
Het plaatsen van het hormoonspiraaltje duurt een paar minuten. Je gaat liggen met gespreide benen. De vagina en baarmoedermond worden gedesinfecteerd. Daarna wordt de baarmoederhals met een kogeltang zo veel mogelijk gerekt. Het spiraaltje met hormonen wordt nu ingebracht. Aan het uiteinde van het hormoonspiraaltje zijn twee dunne draadjes bevestigd. Deze worden op de juiste lengte afgeknipt. De draadjes zijn later nodig om het spiraaltje te laten verwijderen.

Na het plaatsen

Na het plaatsen mag je meteen naar huis. Doe het de rest van de dag rustig aan, want je kunt je wat duizelig voelen. Het spiraaltje is meteen betrouwbaar na het plaatsen wanneer het plaatsen binnen 7 dagen na de start van je menstruatie is gedaan. De arts zal je vragen om 4 tot 12 weken na het plaatsen op controle te komen. De locatie en ligging van het spiraaltje worden dan gecontroleerd.

Neem contact bij abnormale afscheiding, aanhoudende buikpijn, abnormaal vaginaal bloedverlies en/of koorts.

Ongeveer 6 weken na plaatsing vindt een nacontrole plaats. Hierbij wordt de locatie en/of ligging van het spiraaltje gecontroleerd door je arts, verloskundige of gynaecoloog.

Werking

progestageen zorgt ervoor:

  • Dat er geen eicel rijpt.
  • Geeft veranderingen in het endometrium, waardoor innesteling van een bevruchte eicel niet
    mogelijk is.
  • Maakt cervixslijm dik en taai, waardoor dat minder doorgankelijk wordt voor zaadcellen.
  • Heeft meestal geen invloed op de ovulatie.

Voordelen

  • Je kunt het hormoonspiraaltje niet vergeten
  • Je hoeft er maar 1 keer om de paar jaar aan te denken
  • Het blijft betrouwbaar als je overgeeft of diarree hebt
  • Je menstruatie is meestal korter en lichter en doet minder pijn
  • Sommige vrouwen worden helemaal niet meer ongesteld, dit kan geen kwaad
  • Er zitten minder hormonen in dan in de pil

Nadelen

  • Het inbrengen kan pijn doen
  • In de eerste weken of maanden kun je last hebben van krampen of pijn
  • Een ervaren huisarts, gynaecoloog of verloskundige moet het inbrengen
  • Je weet niet of en wanneer je ongesteld wordt
  • Je bent niet beschermd tegen soa’s

Bijwerkingen

Bijwerkingen verdwijnen vaak na 3 maanden.

Zeer vaak (meer dan 10% van de gebruiksters)

Infecties: ontsteking van de schaamlippen of de vagina (vulvaginitis), vaginale afscheiding.
Zenuwstelsel: hoofdpijn.
Maag en darmen: buikpijn, pijn in het kleine bekken (onder in de buik).
Borsten en geslachtsorganen: veranderingen in de menstruatie, waaronder meer of minder bloedverlies, spotting, onregelmatige menstruaties (oligomenorroe) of het uitblijven van menstruaties (amenorroe).

Vaak (tussen de 1 en 10% van de gebruiksters)

Spijsvertering: gewichtstoename.
Psychische stoornissen: depressieve stemming/depressie, zenuwachtigheid, verminderd libido (zin in seks).
Zenuwstelsel: migraine.
Maag en darmen: misselijkheid.
Huid: acne, overmatige lichaamsbeharing (hirsutisme).
Skelet en spieren: rugpijn.
Borsten en geslachtsorganen: goedaardige cystes (met vocht gevulde holtes) in de eierstokken, pijnlijke menstruatie (dysmenorroe), gevoelige borsten, pijnlijke borsten, uitstoting van het IUD (geheel of gedeeltelijk).Uterusperforatie optreedt bij plaatsing (1 op 1000; post partum is het risico hoger
Verder:
Na plaatsen kan er vasovagale collaps ontstaan, soms met tonisch-clonische krampen. Tevens is het mogelijk dat er een bradycardie ontstaat

Contra-indicatie

  • congenitale of verworven anatomische afwijkingen van de uterus, waaronder myomen, indien het cavum uteri hierdoor wordt vervormd;
  • maligniteit van cervix of uterus;
  • mammacarcinoom of andere geslachtshormoonafhankelijke maligne aandoening;
  • drager bent van het borstkanker-gen BRCA1 of BRCA2.
  • cervixdysplasie, cervicitis;
  • (sub)acute of chronische ontsteking in het kleine bekken (ook in de voorgeschiedenis);
  • genitale infectie, SOA;
  • endometritis post partum;
  • septische abortus in de afgelopen 3 maanden;
  • aandoening met een verminderde weerstand of die door bacteriëmie kan verergeren (klepafwijking, aangeboren hartafwijking);
  • acute leveraandoening of levertumor;
  • onverklaarde vaginale bloeding.
  • Als je net bevallen bent (wacht tot 6 weken na de bevalling)

Invloed op menstruatie/bloedingspatroon

ls je het spiraaltje net hebt, kun je 1 of meer van deze dingen merken:

  • heel vaak een klein beetje bloed verliezen
  • bloeden op een moment dat je het niet verwacht

Na een paar maanden merk je vaak dat dit verandert:

  • Je verliest minder bloed bij je ongesteldheid.
  • Of je wordt helemaal niet meer ongesteld.
  • Soms kun je dan nog wel wat bloed verliezen op momenten dat je het niet verwacht.

Als je het spiraaltje er weer uit laat halen, ben je meestal snel weer regelmatig ongesteld.

Je kunt je ongesteldheid niet uitstellen met een hormoonspiraal

Vervangingstermijn

  • Mirenaspiraal moet om de 8 jaar gewisseld worden.
  • Levosert spiraal moet om de 6 jaar gewisseld worden.
  • Kyleena spiraal moet om de 5 jaar gewisseld worden.
  • Ben je in de overgang? Vanaf 1 jaar na je laatste ongesteldheid kun je met voorbehoedmiddelen stoppen.

Kosten

  • Tot 18 jaar vergoedt de basisverzekering jouw anticonceptie. Als je tussen de 18 en 21 bent, betaal je anticonceptie uit je eigen risico. Vanaf 21 jaar wordt anticonceptie alleen vergoed als je hiervoor een aanvullende verzekering hebt. Als je geen aanvullende verzekering hebt, moet je zelf de anticonceptie betalen.
  • Je betaalt per hormoonspiraaltje rond de €150,00 per 6 jaar.

Bijlagen

Referentie: NHG-standaard, Thuisarts, Richtlijnendatabase, degynaecoloog.nl