Lipoedeem

Algemeen

Lipoedeem is een aandoening waarbij er sprake is van een abnormale verdeling van vetweefsel over het lichaam. Het vetweefsel stapelt zich met name in de benen en (in mindere mate) in de armen, die als gevolg daarvan flink in omvang kunnen toenemen. Het gezicht, de borst en de buik zijn naar verhouding veel minder aangedaan.

Symptomen

• Ongelijkmatige maar over het algemeen symmetrische vetverdeling over het lichaam.
• Vooral voor op heupen, dijen en op de binnenkant van de knieën en onderbenen. Soms zijn ook de armen betrokken.
• Opvallend is dat de enkels, de voeten, de polsen en de handen gespaard blijven.
• Er kunnen tegenstelling tot normaal vochtoedeem, geen putjes in gedrukt worden.
• Bij afvallen verdwijnt het vet wel van de buik, borsten en uit het gezicht, maar minder snel van de benen en armen.

Bijkomende klachten

• Moeheid.
• pijn bij aanraken van de huid.
• Snel blauwe plekken op de plek van het lipoedeem.
• De zwelling en pijn nemen toe bij inspanning en warmte, maar het hoog leggen van de benen heeft weinig effect.

Oorzaken

• Het komt nagenoeg alleen bij vrouwen voor en uit zich doorgaans voor het eerst tijdens of vlak na de puberteit.
• De oorzaak is vooralsnog niet bekend, maar waarschijnlijk spelen hormonale factoren een belangrijke rol. Het ontwikkelt zich in sommige gevallen namelijk tijdens een zwangerschap of in het kader van een tekort aan schildklierhormoon. N
• aast hormonale factoren lijkt ook erfelijke aanleg van belang, gezien het feit dat lipoedeem vaak bij meerdere personen binnen één familie voorkomt.

Diagnose

De diagnose lipoedeem is meestal eenvoudig door dermatologen te stellen. Uw arts beoordeelt de aangedane ledematen en kijkt/voelt of er daadwerkelijk sprake is van vetstapeling. Hiervoor worden soms metingen gedaan van uw lengte, gewicht en de omvang van verschillende lichaamsdelen. Voorts let hij op de aanwezigheid van huidafwijkingen (bijvoorbeeld verkleuringen) of andere vormen van oedeem. Het kan namelijk zo zijn dat bij u het lipoedeem samengaat met een andere aandoening, zoals lymfoedeem of spataderen. Om dit na te gaan, kan uw arts besluiten tot aanvullend onderzoek in de vorm van lymfescintigrafie of duplexonderzoek.

Lipoedeem kent drie verschillende stadia, waarbij de gradatie in ernst gelijk staat aan het stadium.

 

Lipoedeem stadium 1

• Eerste stadium kenmerkt zich doordat de huid zacht en nog vrij consistent is, maar er wel al een cellulitis structuur (sinaasappelhuid) met gelijkmatig verdeelde kleine vetbobbeltjes zichtbaar is.
• De bobbeltjes zijn zacht en kunnen gemakkelijk ingedrukt worden.
• Daarnaast is er ook sprake van een duidelijk maatverschil in boven- en onderlichaam.
• Er kunnen al andere klachten ontstaan, zoals een zwelling van benen of armen tijdens het staan of zitten. Tijdens het liggen, bijvoorbeeld in bed, neemt de zwelling weer af.

Lipoedeem stadium 2

• In het tweede stadium is er sprake van een cellulitis huid met grotere vetbobbeltjes die onregelmatig zijn.
• Het huidoppervlak heeft een grovere structuur en de huid voelt harder aan.
• De zwellingen, wat in stadium 1 nog bobbeltjes waren, geven niet meer mee als je deze indrukt, doordat er sprake is van een teveel aan bindweefsel.
• Daarnaast neemt het verschil in omvang tussen boven- en onderlichaam toe en verdwijnen de zwellingen niet meer na (langere tijd) liggen.

Lipoedeem stadium 3

• Het derde stadium kenmerkt zich door de toename van grove stukken vetweefsel wat zich blijft ophopen, waardoor de huid verhard is en overlappende vetplooien heeft. De mobiliteit wordt progressief bemoeilijkt door het overtollige vet.

Beleid

Adviezen

• Beweeg zo veel mogelijk.
• Probeer slappe spieren te versterken door te sporten.
• Probeer op gewicht te blijven, als u een normaal gewicht heeft.
• Als u te zwaar bent, probeer dan af te vallen. Overgewicht leidt namelijk vaak tot meer klachten. Bovendien is het dan ook moeilijker om lipoedeem te behandelen.
• Als u psychische of sociale problemen heeft door lipoedeem, bespreek dit dan met iemand uit uw omgeving of met uw (huis)arts.

Andere behandelingen

A) COMPRESSIETHERAPIE

Een kous van een lichte drukklasse (meestal drukklasse twee) verdient de voorkeur.

B) CHIRURGISCHE BEHANDELING

Tegenwoordig is het mogelijk om onder lokale verdoving vetweefsel weg te zuigen. Deze behandeling (beter bekend als liposuctie) is niet alleen erg duur, maar brengt ook belangrijke risico’s met zich mee. De kans bestaat dat tijdens de ingreep uw lymfevaten beschadigd raken met lymfoedeem als indirect gevolg. Desalniettemin wordt liposuctie in uitzonderlijke gevallen nog wel toegepast. De operatie dient dan bij voorkeur uitgevoerd te worden in een specialistisch centrum.

C) PSYCHISCHE HULP

Wanneer deze gevoelens aanleiding geven tot onzekerheid of schaamte, kan psychische hulp uitkomst bieden.

D) BEHANDELEN VAN ANDERE OORZAKEN OEDEEM

Lipoedeem gaat soms gepaard met andere vormen van oedeem, bijvoorbeeld lymfoedeem of oedeem door spataderen. Mocht dit het geval zijn, dan zal uw arts bekijken of het mogelijk is deze aandoeningen te behandelen.

Bijlagen

Auteur: drs. H.I.Uslu