Pijn bij vrijen vrouw

Algemeen

Sommige vrouwen hebben pijn bij vrijen, als de penis of een vinger in de vagina gaat. Mensen denken soms dat pijn ‘erbij hoort’. Dat is niet waar. U kunt pijn voelen bij de ingang van uw vagina (de vulva) als de penis naar binnen gaat. Meestal is het een branderige pijn. De pijn kan ook meer achterin uw vagina zitten of in uw onderbuik. Ook na het vrijen kunt u pijn voelen of een branderig gevoel. De pijn kan ervoor zorgen dat u het steeds vervelender vindt om een penis of vinger in uw vagina te laten gaan.

Bij sommige vrouwen is de pijn er (bijna) de hele dag. Dit komt meestal voor bij vrouwen in of na de overgang. De pijn is er bijvoorbeeld ook bij zitten. Er kan ook een kloppend gevoel zijn bij de ingang van de vagina.

Ongeveer 20 van de 100 vrouwen heeft wel eens pijn bij vrijen.
Ongeveer 5 van de 100 vrouwen heeft vaak pijn bij vrijen.
Ongeveer 11 van de 100 vrouwen jonger dan 25 jaar heeft vaak pijn bij vrijen.

Oorzaken

(Nog) niet opgewonden genoeg
Vaak komt pijn bij vrijen als u (nog) niet opgewonden genoeg bent. Uw vagina is dan niet vochtig genoeg en uw schaamlippen zijn nog niet dikker geworden. De spieren in uw bekkenbodem kunnen ook gespannen zijn.

Moeilijk opgewonden worden kan bijvoorbeeld komen:

• door stress
• door een vervelende ervaring met vrijen of lichamelijk onderzoek
• door angst voor pijn
• als u zich schuldig voelt, bijvoorbeeld als uw partner vaker wil vrijen dan u
• als u van uw ouders heeft geleerd dat vrijen slecht of vies is
• als u niet tevreden bent over de manier waarop uw partner en u vrijen
• als u niet durft te zeggen dat u niet wilt vrijen
• als u te weinig tijd maakt voor vrijen

Angst voor pijn

• Als u een keer pijn bij vrijen heeft gehad, dan kunt u bang worden voor een volgende keer. U maakt zich zorgen.
• De angst en zorgen remmen uw zin om te vrijen. U bent steeds meer gespannen voor het vrijen.
• Door de angst spannen de spieren in uw bekkenbodem zich aan. Dit gebeurt vanzelf, zonder dat u het wilt.
• U wordt steeds moeilijker opgewonden. Het duurt langer voordat uw vagina vochtig genoeg is en uw schaamlippen dik genoeg zijn.
• Als u toch gaat vrijen voordat uw vagina vochtig is, heeft u meestal meteen weer pijn. Er komt steeds meer spanning in de spieren in uw bekkenbodem.
• De angst en zorgen worden steeds erger. Ze remmen uw zin om te vrijen steeds meer.
• Het betekent niet dat uw zin in vrijen ‘kapot’ is. U kunt nog steeds opgewonden raken, maar het duurt langer.

Problemen van de bekkenbodem
Bij veel vrouwen zijn de spieren van de bekkenbodem te snel gespannen.

Dit kan bijvoorbeeld komen:

• door stress
• door een vervelende ervaring met vrijen of een medisch onderzoek
• door angst voor pijn
• als u zich schuldig voelt, bijvoorbeeld als uw partner vaker wil vrijen dan u
• als u van uw ouders heeft geleerd dat vrijen slecht of vies is
• als u niet tevreden bent over de manier waarop uw partner en u vrijen
• als u niet durft te zeggen dat u niet wilt vrijen
• als u te weinig tijd maakt voor vrijen

Problemen van de bekkenbodem kunnen ook komen door:

• een bevalling
• sommige sporten, zoals paardrijden of turnen
• te lang plas of poep ophouden

Het is niet altijd duidelijk waardoor problemen van de bekkenbodem komen.

Een huidprobleem of ontsteking
Soms geeft een huidprobleem of ontsteking pijn bij het vrijen:

• eczeem
• een schimmel
• de huidziekte lichen sclerosus
• een blaasontsteking
• een dunne of droge huid

De overgang
In en na de overgang kunt u net zo opgewonden worden als daarvoor. Ook uw vagina kan net zo vochtig worden. Het duurt vaak wel langer.

Dit komt omdat uw lichaam minder vrouwelijk hormoon (oestrogeen) maakt in de overgang. De binnenkant van uw vagina wordt in de overgang dunner en minder soepel. Dit kan zorgen voor droogheid, irritatie en jeuk.

Als u langer de tijd neemt om vochtig te worden, dan blijft vrijen goed mogelijk.

Geen oorzaak of meer oorzaken tegelijk
Er is niet altijd een duidelijke oorzaak voor de pijn.
Er kunnen ook meer oorzaken tegelijk zijn. Of de ene oorzaak zorgt voor een andere. Bijvoorbeeld als u pijn had bij een schimmel. U kunt dan bang worden voor de pijn. De angst voor pijn kan uw zin in vrijen remmen. U wordt moeilijker opgewonden. Als u vrijt terwijl u niet opgewonden genoeg bent, heeft u weer meer pijn.

Onderzoek

De huisarts kan uw vagina en bekkenbodem onderzoeken. De huisarts bekijkt uw vagina en bekkenbodem van de buitenkant. Het is niet nodig om een spreider in uw vagina te doen.

Hij of zij vraagt u om aan te wijzen waar u pijn heeft. Als u dit moeilijk vindt, dan kan de huisarts de huid op verschillende plekken aanraken met een wattenstaafje. U kunt dan zeggen wanneer het pijn doet.

De huisarts vraagt u ook of hij of zij een vinger in uw vagina mag houden. U kunt het zeggen als u dit niet wilt of durft.

Als u dit wel goed vindt, dan schuift de huisarts voorzichtig een vinger in uw vagina. Hij of zij vraagt u of uw bekkenbodemspieren kunt aanspannen en ontspannen. Zo kan hij of zij de spanning op deze spieren onderzoeken.

Soms neemt de huisarts wat slijm van uw vagina. Er wordt dan onderzocht of u misschien een schimmel of een soa heeft.

Beleid

Adviezen om goed voor de vagina te zorgen

Ingang van uw vagina wassen

• Was de ingang van uw vagina maximaal 1 keer per dag met lauw water.
• Gebruik geen zeep en douchegel. Ook geen zeepvrije producten, vaginale spoelingen of andere speciale vaginale producten die te koop zijn bij de drogist. Al deze middelen kunnen uw vagina irriteren.
• Dep de ingang van uw vagina voorzichtig droog na het wassen. Hard afdrogen kan de ingang van uw vagina irriteren. Gebruik een zachte doek.

Kleding en ondergoed

• Draag katoenen ondergoed dat niet strak zit. Katoenen kleding laat zuurstof door. Synthetische kleding doet dat niet. Dan kan het gaan broeien bij uw vagina. Bacteriën kunnen dan stofjes maken die de huid aantasten.
• Gebruik geen inlegkruisjes. Als u toch inlegkruisjes wilt gebruiken, kies dan voor inlegkruisjes van katoen.
• Draag broeken die niet te strak zitten.
• Trek zo snel mogelijk iets droogs aan na zwemmen of sporten. Natte kleding kan de ingang van uw vagina uitdrogen. Dit kan gaan irriteren.
• Slaap zonder onderbroek.
• Zit niet langer dan 1 uur. Sta regelmatig op van uw stoel.

Eten, drinken en naar de wc gaan

• Eet genoeg vezels en drink elke dag 1,5 tot 2 liter. Dit zorgt ervoor dat u goed naar wc kunt. Als u niet goed naar de wc kunt, kan er spanning op de spieren van uw bekkenbodem komen. Genoeg drinken zorgt er ook voor dat plassen minder branderig voelt als u wondjes op de ingang van uw vagina heeft.
• Gebruik zacht wit toiletpapier zonder parfum. Als u wilt, kunt u wat gewone olie (bijvoorbeeld zonnebloemolie of olijfolie) op het toiletpapier doen.
• Gebruik geen vochtige doekjes.
• Wacht niet met plassen tot u heel nodig moet. Er kan dan wat plas lekken. Dit kan de ingang van uw vagina irriteren.
• Gebruik als het kan geen inlegkruisjes als u plas verliest. Als dit wel nodig is, overleg dan met uw huisarts of apotheek welke het beste zijn.

Bij ongesteld zijn

• Gebruik katoenen maandverband of tampons zonder parfum. Zorg dat ze niet te groot of te klein zijn. Ze zitten goed als u ze niet voelt.
• Verwissel maandverband of tampons om de 4 uur. Of sneller, als u veel bloed verliest.

Sporten en bewegen

• Zorg voor een zacht fietszadel dat lekker zit. Een rond zadel kan fijner zijn dan een zadel met een punt.
• Bij racefietsen en spinning: zet het zadel met de punt iets naar beneden.
• Paardrijden kan klachten geven. Zorg voor een rijbroek die goed past.
• Trek na het sporten zo snel mogelijk schone, droge kleren aan.
• Heeft u pijn na het sporten? En voelt de ingang van uw vagina warm? Houd dan een ijszak in een handdoek tegen de ingang van uw vagina.

Adviezen bij pijn bij vrijen

U kunt het beste een tijd vrijen zonder pijn. Dat betekent vaak: vrijen zonder dat de penis of vingers in uw vagina komen. Probeer samen met uw partner andere manieren van vrijen. Zoals strelen, masseren, zoenen en likken.

Alles mag, als het maar geen pijn doet en u het fijn vindt. Door te praten, te luisteren en te oefenen gaat u elkaar weer beter vertrouwen en begrijpen. Het plezier in vrijen kan zo weer helemaal terug komen.

Smeer ook een verzachtende en beschermende zalf of crème. Zoals vaseline-paraffine zalf. Smeer de zalf op de ingang van uw vagina, ook aan de binnenkant van de schaamlippen. Gebruik de zalf minimaal 2 keer per dag. Het mag ook vaker, bijvoorbeeld elke keer nadat u naar de wc bent gegaan.

Gaat u zwemmen? Water droogt de huid uit. Smeer de zalf daarom ook voor en na het zwemmen.

Als uw huid geen wondjes heeft, is de pijn niet gevaarlijk. Er is niets mis met uw lichaam. Daar hoeft u zich dus geen zorgen over te maken.

Als u zich somber, bang of boos voelt over de pijn, kan dit de pijn erger maken. Praat over uw pijn met uw partner of misschien een goede vriend(in). Dat maakt spanning en angst vaak minder.

Bekken-fysiotherapie

Dit is fysiotherapie speciaal voor uw bekkenbodem. U krijgt oefeningen om meer controle te krijgen over de spieren in uw bekken. Het gaat vooral om:

• leren merken wanneer uw spieren aangespannen zijn
• de spieren leren ontspannen

Als dit steeds beter gaat, zal uw bekken-fysiotherapeut soms nog oefeningen geven waarbij u voorzichtig iets in uw vagina doet. Bijvoorbeeld een dun staafje. Als dit lukt, kunt u steeds een iets dikker staafje proberen. Deze oefeningen kunnen helpen om u minder gespannen te voelen als u gaat vrijen. Als u minder gespannen bent, heeft u vaak ook minder pijn. Er zijn ook fysiotherapeuten die helpen met spanning in uw bekkenbodem én met spanning door bijvoorbeeld stress (psychosomatisch fysiotherapeut).

Behandeling bij een seksuoloog of psycholoog

Seksuoloog
Een seksuoloog is meestal een psycholoog of arts die specialist is in problemen met vrijen.

Een seksuoloog kan u bijvoorbeeld helpen:

• met beter leren praten over wat u belangrijk vindt bij vrijen
• met onderzoeken waarom u over uw grenzen gaat bij vrijen
• met wat andere manieren van vrijen zijn

U praat hierover en u krijgt oefeningen voor thuis. Als u wilt, kan uw partner ook bij een deel van de gesprekken zijn.

Psycholoog
Samen met een psycholoog kunt u onderzoeken wat de pijn met u doet. Misschien bent u bang of maakt u zich zorgen. De angst en de zorgen kunnen de pijn erger maken. U praat hierover met uw psycholoog. U leert op een andere manier naar uw angst en zorgen te kijken en ermee om te gaan. Dit heet cognitieve gedragstherapie. Met een psycholoog kunt u ook praten over andere dingen in uw leven die ervoor kunnen zorgen dat u pijn heeft. Bijvoorbeeld stress, verdriet of iets ergs dat u heeft meegemaakt.

Medicijnen bij pijn bij de ingang van de vagina

Misschien heeft u al een verzachtende en beschermende zalf of crème geprobeerd. Dit werkt vaak goed. Voorbeelden:

– Lanette creme I, 1-2dd aanbrengen op pijnlijke gebied, goed inmasseren
– Hyalofemme vaginale gel, 1-3dd aanbrengen, lokale bevochtiger
– Ky Lubric Jelly, zn aanbrengen, glijmiddel

Medicijnen helpen meestal niet. Vaak hebben ze wel vervelende bijwerkingen. Daarom raden artsen andere medicijnen niet aan.

Vrouwen die (bijna) de hele dag pijn hebben krijgen soms wel amitriptyline . Dit is een pijnmedicijn dat de zenuwen minder gevoelig maakt. De bijwerkingen die het meest voorkomen zijn sufheid en een droge mond. U kunt dit beter niet gebruiken bij hartklachten, dementie, plasproblemen of epilepsie.

Operatie bij pijn bij de ingang van de vagina

Een operatie helpt bijna nooit en heeft risico’s. Artsen raden een operatie niet aan.

Bij een operatie snijdt de arts een dun laagje (1 of 2 millimeter) weg van de plekjes huid die pijn doen.

Risico’s van de operatie zijn bijvoorbeeld:

• Als uw zenuwen overgevoelig zijn, dan blijft u meestal ook pijn houden na een operatie.
• Als uw bekkenbodem gespannen is, dan blijft u die spanning meestal ook houden na een operatie.
• 15 van de 100 vrouwen krijgen na een operatie meer pijn.
• 5 van de 100 vrouwen krijgen blaasjes of holtes met vocht (cysten). Dit kunnen grote bobbels worden bij de ingang van uw vagina. Dat kan pijn doen en in de weg zitten. Soms is er een nieuwe operatie nodig.

Bij een operatie zijn er ook altijd deze risico’s:

• Er kan een bacterie of virus in uw lichaam komen. Dit geeft een ontsteking, extra pijn en een groter litteken.
• U kunt een bloeding krijgen.

Beloop

Heeft u eczeem, een schimmel, huidziekte, blaasontsteking of soa? Dan krijgt u daar een middel voor. Bijvoorbeeld een crème tegen schimmel of een hormoonzalf bij eczeem.

U kunt altijd een verzachtende en beschermende zalf of crème smeren. Gebruik de zalf minimaal 2 keer per dag. Het mag ook vaker, bijvoorbeeld elke keer nadat u naar de wc bent gegaan.

Heeft u al langer dan 3 maanden pijn? En is er geen oorzaak gevonden? Of helpen de adviezen en middelen niet? Artsen noemen uw klachten dan meestal vulvodynie.

Bijlagen

Referentie: thuisarts, medicom formularium