Algemeen
Acne betekent jeugdpuistjes. De huid bevat kliertjes die talg (een vettige beschermende stof) aanmaken. Als deze kliertjes verstopt of ontstoken raken, ontstaan er puistjes. Acne komt vooral voor bij jongeren tussen de 15 en 25 jaar.
Symptomen
- de mee-eters (comedonen).
- wit bultje op de talgklier. Dit is een ophoping van talg.
- later kan dat puntje zwart worden: een ‘open’ mee-eter.
- wanneer de talgklier ontstoken raakt, ontstaat er een rood puistje met uiteindelijk vaak een gele puskop.
- soms kan acne littekens geven.
Oorzaken
Bijna iedereen krijgt in de puberteit puistjes. De één heeft er meer of langer last van dan de ander. Waarom weten we niet precies. Hormoonveranderingen tijdens de puberteit zorgen ervoor dat:
- De talgkliertjes in de huid meer talg gaan aanmaken.
- De opperlaag van de huid dikker wordt.
- De kliertjes verstopt kunnen raken door te veel talg en huidschilfers.
- Er een mee-eter kan ontstaan, die vervolgens kan gaan ontsteken.
Bepaalde medicijnen (sommige steroïden, anti-epileptica en antidepressiva) kunnen de acne verergeren.
Erfelijkheid kan ook een rol spelen bij het ontstaan van acne.
Acne ontstaat niet door te weinig wassen, bepaalde voeding, snoep, make-up, roken, stress, zweten, seks of masturberen.
Diagnose
Klinisch met het blote oog.
Differentiaal diagnose:
Acne rosacea, dermatitis perioralis, folliculitis en acne aestivalis (bij deze beelden ontbreken comedonen), hidradenitis suppurativa (ander verspreidingspatroon: oksels, liezen en anogenitale regio).
Beleid
Adviezen en uitleg
- Alleen zelfzorgmiddelen met benzoylperoxide zijn effectief.
- Raad uitknijpen en andere manipulaties af.
- Dieetmaatregelen hebben geen effect.
- Cosmeticagebruik verergert acne niet.
- Zonlicht en zonnebank geven vaak een schijnverbetering.
- Huidtherapie heeft geen effect bij actieve acne, mogelijk wel bij acnelittekens.
- Orale hormonale combinatiepreparaten (‘de pil’) kunnen acne gunstig beïnvloeden.
Medicatie
- De behandeling begint meestal pas na vier tot acht weken effect te hebben.
- Zie tabel 1 voor het medicamenteus behandelingsbeleid en tabel 2 voor de voorkeurspreparaten, de dosering, gebruiksadviezen en behandelingsduur.
Isotretinoïne tabletten
- Isotretinoïne is een zwaar middel voor ernstige vormen van acne.
- De behandeling duurt vier tot zes maanden. Gebruik het niet langer dan 6 maanden.
- Bijwerkingen: bloedafwijkingen, leverafwijkingen, een verhoogd cholesterol of depressieve klachten. Isotretinoïne is ook zeer schadelijk voor het kind tijdens zwangerschap en borstvoeding.
- Controles: Vanwege de mogelijke bijwerkingen moet je elke 4 weken op controle komen. Voor het starten van de behandeling, en ook tijdens de behandeling, wordt je bloed een paar keer gecontroleerd. De arts bekijkt of je depressieve klachten ontwikkelt en bij vrouwen ook of je niet zwanger bent.
- Vanaf het allereerste begin van een zwangerschap is isotretinoïne zeer schadelijk voor het kind. Als je dit middel gebruikt, moet je zeker voorkomen dat je zwanger wordt. Anticonceptie is nodig vanaf ‘minimaal 1 maand voordat je begint met de behandeling’ tot ‘minimaal 1 maand na de behandeling’. Ruim een maand na de behandeling is het weer veilig om zwanger te worden.
- Bij mannen heeft isotretinoïne geen invloed op de aanmaak en de kwaliteit van zaadcellen.
Anticonceptiepil
- Heb je ook een voorbehoedmiddel nodig? De anticonceptiepil kan vaak helpen de acne te verminderen. Het effect wordt meestal na 3 tot 4 maanden zichtbaar.
Beloop
Het is belangrijk dat je een behandeling tegen acne volhoudt. Vaak zie je pas na weken effect. Bekijk met je huisarts na vier tot zes weken hoe het met de behandeling gaat. Maak daarvoor een afspraak. Helpt een behandeling niet? De huisarts kan je dan een ander middel voorschrijven. Heb je littekens gekregen van de acne? Mogelijk helpt dan een laserbehandeling door een huidtherapeut.
Bijlagen
Foto’s:
Referentie: NHG-standaard, Thuisarts