Algemeen
Een getromboseerde aambei is een uitgerekt adertje bij de anus waarin een klein en ongevaarlijk bloedstolsel zit. Het adertje rekt uit, zwelt op en is hierdoor pijnlijk. Een getromboseerde aambei kan zich aan de binnen of aan de buitenkant van de anus bevinden. Soms ontstaan er meer bloedstolsels. Vaak zwelt ook het weefsel rondom de aambei op (oedeem) en soms stulpt het weefsel in de anus enigszins naar buiten. Een getromboseerde aambei is ongevaarlijk. Het bloedstolsel kan zich niet verspreiden naar een ander deel van het lichaam of elders in het lichaam schade aanrichten.
Symptomen
- Plotseling ontstane pijnlijke bult bij de anus (hevigst in 1ste week, vooral tijdens het ontlasten, afwegen, zitten)
- De bult is rood-paars of blauw gekleurd
- De bult voelt vrij hard aan
- De zwelling is meestal niet terug naar binnen te duwen.
- Geen koorts
Oorzaken
Een bloedstolsel sluit een adertje bij de anus. Het adertje rekt uit en het weefsel rondom het adertje zwelt op. Het bloedstolsel kan ontstaan bij persen. Door de verhoogde druk stroomt het bloed tijdelijk minder goed door en daardoor stolt het bloed. Soms is de aanleiding voor het ontstaan van het bloedstolsel onduidelijk.
Risicofactoren: zwangerschap, obstipatie of een verkeerd defecatiegedrag.
Diagnose
Op basis van klinische kenmerken. Bij recidieven is het raadzaam om verder onderzoek te doen. Deze aandoening kan ook ontstaan bij een te gespannen bekkenbodemspier of sluitspier.
Beleid
Adviezen:
- Drink voldoende (1,5 – 2 liter per dag).
- Voldoende lichaamsbeweging (een halfuur per dag of meer).
- Vezelrijke voeding. In bruin brood, zemelen, groente en vruchten zitten veel vezels.
- Bij aandrang direct naar het toilet gaan.
Gezond toiletgedrag
Ga alleen bij aandrang naar het toilet en pers niet als u geen aandrang heeft. Neem een juiste WC houding aan: ga ontspannen zitten met een licht gebogen rug en uw voeten op een voetenbankje. Hierdoor zijn uw knieën hoger dan uw heupen en heeft de endeldarm de juiste positie waardoor het ontlasten makkelijker is.
- Neem de tijd, maar blijf niet te lang zitten (maximaal 5 minuten).
- Zorg ervoor dat uw kleding nergens knelt. Ook niet bij uw knieën of enkels.
- Ontspan uw buikspieren en zet uw buik uit als u inademt.
- Trek de kringspier en bekkenbodemspier niet aan tijdens de ontlasting.
- Merkt u dat het ontlasten moeilijk gaat? Ga dan niet hard persen, maar adem rustig. Komt de ontlasting dan nog niet? Sta dan op en ga wat anders doen. Ga pas opnieuw naar de wc als u duidelijke aandrang voelt.
- Heeft u na het ontlasten het gevoel alsof er iets is achtergebleven? Ga dan niet hard persen. Sta op en beweeg. Wacht tot u opnieuw duidelijk aandrang voelt. Ga dan opnieuw op de WC zitten.
Laxeermiddelen
Laxantia is een mogelijkheid als de bovenstaande adviezen niet werken.
Pijnstilling
- Pijnstillende zalf ‘lidocaïne vaseline crème’ . Paracetamol is een basis pijnstiller. Indien u ondanks de paracetamol nog steeds pijnklachten heeft, kunt u ook ibuprofen 3dd 400 mg (max 1200 mg/dag) innemen. Wanneer u maagklachten krijgt, is het verstandig tevens een maagbeschermer in te nemen
Verder beleid bestaat uit:
- Afwachtende houding: het lichaam breekt zo’n bloedstolseltje in de loop van 1 tot 6 weken (gemiddeld 2-3 weken) vanzelf af. De pijn gedurende deze tijd kan hevig zijn maar zal uiteindelijk meestal na 4-5 dagen geleidelijk afnemen. Soms ontstaat er vanzelf een wondje door de druk van het bloedstolsel op de huid. Dit kan tijdelijk bloedverlies geven. In sommige gevallen, als de pijn hevig is of langdurig aanhoudt, kan dit verkramping van je sluitspier veroorzaken, die op zichzelf ook pijn veroorzaakt of de pijn in stand kan houden.
- Insnijden: als je met hevige pijn door een getromboseerde aambei binnen 5 dagen na ontstaan de raadpleging bezoekt, kan onder lokale verdoving het bloedstolseltje, via een sneetje in de gethromboseerde aambei worden verwijderd. Dit is een veilige, kleine ingreep die doorgaans goed wordt verdragen en direct veel verlichting van de pijn kan geven.
- Wegsnijden: dit is zeldzaam nodig en gebeurt onder algemene verdoving.
Bijlagen
Extra informatie:
Meestal komt de patiënt kort na het ontstaan met veel klachten op het spreekuur. Incideren van de zwelling onder lokale anesthesie en exprimeren van de trombus of trombi in de acute fase is goed uitvoerbaar en verlicht de pijn direct. Excisie van trombus en bloedvat is mogelijk effectiever, maar ingrijpend en in de eerste lijn in Nederland is er geen ervaring mee. Excisie vereist meer chirurgische ervaring en geeft een groter wondbed, met meer kans op bloeding. Daarbij heeft incideren het voordeel dat het direct toepasbaar is tijdens het spreekuur. Ruim incideren en goed exprimeren van de trombus dragen bij aan de effectiviteit van de ingreep. Komt de patiënt ná de acute fase, dan is chirurgische behandeling minder heilzaam, mede omdat de klachten vaak al aan het afnemen zijn en de trombus spontaan verweekt en wordt geresorbeerd. Lokaal aanbrengen van een calciumantagonist (diltiazemhydrochloride vaselinecrème FNA) of nitraat (isosorbidedinitraat vaselinecrème FNA) heeft mogelijk ook een heilzaam effect. Het gebruik van deze middelen voor deze indicatie is off-label.
Stapsgewijze beschrijving van de incisie is te vinden op:
https://www.henw.org/artikelen/getromboseerde-anale-randvene-incideren-afwachten
Foto’s:
Referentie: Richtlijnendatabase, NHG-standaard, Henw, proctoskliniek.nl