Algemeen
Impetigo (krentenbaard) is een oppervlakkige besmettelijke infectie van de huid, meestal met Staphylococcus aureus (90%), soms met Streptococcus pyogenes (10%) en soms met beiden. De incubatieperiode is 1 tot 3 dagen. Impetiginisatie is de term voor secundaire infectie met S. aureus van een pre-existente huidafwijking (b.v. atopisch eczeem of varicella zoster). Sommige stammen van S. aureus hebben exfoliatieve toxines (ET-A en ET-B) die desmogleïne afbreken. Dit veroorzaakt de blaarvorming die soms bij impetigo optreedt (impetigo bullosa), en ook de epidermolyse bij staphylococcal scalded skin syndrome (SSSS). Krentenbaard komt het meest voor bij kinderen onder de 12 jaar, maar ook volwassenen kunnen het krijgen.
Symptomen
- Begint vaak op een plaats waar de huid al beschadigd is (een schaafplekje, krabplekje of eczeem).
- Er ontstaan enkele wondjes, rode plekjes en soms blaasjes met gele pus. Deze ontstoken plekjes kunnen samenvloeien en zich uitbreiden.
- Een opengebarsten blaasje droogt in. Daardoor ontstaat een honinggele of geelbruine korst.
- Als er veel wondjes, blaasjes en gele korstjes rond de neus en mond zitten, dan kan het eruitzien als een baard van krenten. Daar komt de naam vandaan.
- Kan jeuken.
- Soms zijn er bij krentenbaard in het gezicht zwellingen in de hals te voelen. Dit zijn klieren die opzwellen als reactie op de infectie.
Oorzaken
Krentenbaard wordt veroorzaakt door een bacterie. Het gaat meestal om de stafylokok. Kinderen en volwassenen kunnen deze bacterie bij zich dragen (bijvoorbeeld in hun neus). De meeste mensen zijn maar tijdelijk drager, sommigen zijn blijvend drager. De meeste mensen krijgen geen klachten als ze drager zijn. De bacterie gaat meestal van de een naar de ander via handen of besmette voorwerpen. Bijvoorbeeld speelgoed. Soms raakt iemand besmet als iemand anders hoest of niest. Krentenbaard is besmettelijk totdat de wondjes zijn ingedroogd of genezen. Vaak krijgen anderen in het gezin of op school ook krentenbaard, omdat krentenbaard zo besmettelijk is.
Differentiaal diagnose
AGEP, psoriasis pustulosa, pemphigus vulgaris, bulleus pemphigoid, lineaire IgA dermatose, impetigo herpetiformis, ziekte van Sneddon-Wilkinson, varicella.
Diagnose
Op basis van klinische kenmerken.
Beleid
Adviezen:
- Raak de wondjes niet aan. Krab er dus ook niet aan.
- Was uw handen regelmatig met gewone zeep. Droog ze erna goed af.
- Houd de nagels schoon en kort.
- Was uw lichaam één keer per dag met zeep. Droog het erna goed af. Gebruik elke dag een schone handdoek (die anderen niet gebruiken).
- Baden en een nat verband helpen niet om de huid sneller te laten genezen.
- Zorg dat mensen in uw omgeving regelmatig de handen wassen.
- Eventueel kunt u de dingen die u vaak aanraakt (deuren, trapleuning) één keer per dag schoonmaken met zeep.
- Gebruik geen ontsmettingsmiddelen voor uw huid of voor het schoonmaken van voorwerpen. Deze middelen helpen niet beter dan zeep.
- Het heeft weinig zin om thuis te blijven om besmetting van anderen te voorkomen. Veel andere mensen dragen de bacterie ook al bij zich zonder dat u het ziet.
Medicatie:
R/ Fusidine creme of zalf.
R/ Chloorhexidine crème 1% FNA.
R/ Tetracyclinezalf FNA.
R/ Bactroban (mupirocine) zalf.
R/ Honing zalf (diverse soorten antibacteriële honingzalven op de markt).
R/ 5% sulf praecip. in zinkoxidesmeersel of ZOK-zalf FNA.
R/ Chloorbaden: 100 ml gewoon huishoud chloor (bevat circa 5% natriumhypochloriet) toevoegen aan het badwater (circa 100 liter).
Bij onvoldoende verbetering: flucloxacilline 500 mg 4 dd en bij kinderen 40 mg/kg/dag in 3 giften (max. 1500 mg/dag), 7 dagen.
Bij penicilline-overgevoeligheid:
claritromycine 500 mg 2 dd en bij kinderen 15 mg/kg/dag in 2 giften (max. 1000 mg/dag) of clindamycine 600 mg 3 dd en bij kinderen 20 mg/kg/dag in 3 giften (max. 1800 mg/dag), 7 dagen.
Bij frequentie recidieven:
Povidon Jood Shampoo 75MG/ML
– 2-3 keer per week aanbrengen 1dd met shampoo wassen, 5 dagen
Mupirocine (CA 2-WTR) neuszalf 20MG/G
– 3 keer per dag aanbrengen
Beloop
Krentenbaard gaat binnen 1 tot 3 weken over. Er blijven geen littekens achter. Na krentenbaard bent u niet beschermd tegen de stafylokok-bacterie. Dat betekent dat u vaker krentenbaard kunt krijgen.
Heeft u vaak krentenbaard?
- Volg de adviezen voor hygiëne extra goed op.
- Gebruik de crème of tabletten ook precies zoals de huisarts heeft gezegd.
- Het kan ook zijn dat u drager bent van de bacterie. Of iemand in uw naaste omgeving.
De huisarts kan dit onderzoeken. De drager kan dan een antibioticumkuur krijgen met een crème voor in de neus.
Bijlagen
Foto’s:
Referentie: Thuisarts, NHG-standaard, Huidzieken, Huidarts