Algemeen
De overgang is een aantal jaren rondom je laatste ongesteldheid. Je lichaam verandert van vruchtbaar naar niet meer vruchtbaar.
Vaak worden ‘overgang’ en ‘menopauze’ door elkaar gebruikt. Toch is het niet hetzelfde:
- De menopauze is de laatste ongesteldheid. Gemiddeld is dat bij vrouwen als ze 51 jaar zijn.
- De overgang zijn de jaren rondom de laatste ongesteldheid.
De overgang kan beginnen als je tussen de 40 en 60 jaar oud bent. 1 op de 100 vrouwen komt te vroeg in de overgang, voor ze 40 jaar zijn.
Symptomen
Verandering in ongesteld zijn
- Er zit meer of minder tijd tussen je ongesteldheid dan je gewend was.
- Je bent langer of korter ongesteld.
- Je kunt erger ongesteld worden en meer bloed verliezen. Bij sommige vrouwen wordt het bloedverlies minder.
- Ook andere klachten bij ongesteldheid kunnen veranderen. Zoals buikpijn, rugpijn of hoofdpijn. Je kunt hier voor het eerst last van hebben. Of de klachten kunnen erger worden dan eerder, of minder erg.
Warmte-aanvallen (opvliegers)
- 8 van de 10 vrouwen hebben warmte-aanvallen: opvliegers.
- Ze komen opeens en duren meestal een paar minuten.
- Je krijgt het opeens heel warm.
- Je gezicht, hals en borst kunnen rood worden.
- Je kunt opeens veel gaan zweten. Ook ‘s nachts.
Klachten van de vagina
- 3 van de 10 vrouwen heeft hier last van.
- De huid van de vagina wordt dunner. Dit kan zorgen voor jeuk, droogheid of meer vocht en slijm.
- Het duurt langer voor je vagina vochtig wordt als je zin in seks hebt.
Andere klachten
- Door veel bloedverlies: Je kunt bloedarmoede krijgen. Hierdoor moe of duiziligheid.
- Door opvliegers en veel zweten ‘s nachts: slecht slapen. Daardoor kunt je je moe, somber, verdrietig of snel boos voelen.
- Door opvliegers overdag: Je kunt bang zijn dat het gebeurt op een onhandig moment. Je kunt je onzeker voelen.
- Door langzamer vochtig worden van je vagina: Je hebt misschien te snel seks, als je vagina nog niet vochtig is. Dat kan pijn doen. Daardoor heb je misschien minder zin in seks.
Sommige vrouwen hebben ook:
- pijn in de spieren of gewrichten
- angst, depressie of andere psychische klachten
- last van vaker dingen vergeten
Oorzaken
Je hebt een bepaald aantal eicellen. Elke maand wordt er een eicel rijp. Die komt los uit je eierstok. Tussen de leeftijd van 40 en 60 jaar zijn de eicellen op. Of ze worden niet meer rijp. Er komt dan geen eicel meer los uit de eierstok. Daardoor maakt je lichaam minder vrouwelijk hormoon: oestrogeen. Dit geeft deze veranderingen:
- Het slijmvlies van je baarmoeder groeit anders dan eerst. Sneller of langzamer.
Je wordt daarom vaker of minder vaak ongesteld. - Het warmte-centrum van je hersenen regelt je temperatuur. Dat warmte-centrum moet wennen aan minder oestrogeen. Je lichaam krijgt soms opeens seintjes dat het moet opwarmen, terwijl dat niet zo is.
De bloedvaten van je huid gaan dan meer open staan. Dat geeft een warm gevoel, roodheid en zweten.
Jonger dan 40 en in de overgang
Een vroege overgang (jonger dan 40 jaar) kan komen door:
- erfelijkheid
- behandeling met chemotherapie of bestraling
- eierstokken verwijderd zijn
- ontsteking van de bijnier, zoals de ziekte van Addison. Dit komt bijna nooit voor.
Meestal is het niet duidelijk waar een vroege overgang door komt.
Diagnose
Op basis van klinische kenmerken. Het heeft geen zin om je bloed te laten testen om te weten of je in de overgang bent. Dat getal is niet betrouwbaar. Je kunt er dus niets mee.
Gebruik anticonceptie
Gebruik een voorbehoedmiddel tot 1 jaar na je laatste ongesteldheid. Je kunt stoppen met een voorbehoedmiddel als je 52 jaar bent. Het komt bijna nooit voor dat vrouwen dan nog zwanger worden.
Een koperspiraal kun je 1 jaar na je laatste ongesteldheid laten verwijderen.
Een koperspiraal kan rond de overgang langer blijven zitten. Dan is het advies:
- Heb je na je 40e een koperspiraal gekregen die 10 jaar mag blijven zitten, en word je nog ongesteld?
- Of heb je na je 45e een koperspiraal gekregen die 5 jaar mag blijven zitten, en word je nog ongesteld?
Dan kun je ervan uitgaan dat het spiraaltje werkzaam is tot je 52ste.
Je hoeft het spiraaltje dus op je 50ste niet voor een korte periode te laten vervangen.
Heb je een hormoonspiraal?
Dan word je meestal niet meer ongesteld. Daardoor weet je niet zeker of je al in de overgang bent. Je kunt je spiraal dan op je 52e laten verwijderen. Bij de meeste vrouwen is de ongesteldheid dan namelijk al 1 jaar gestopt. De kans op zwangerschap is dan heel klein. Als je na je 45ste een nieuw hormoonspiraal hebt gekregen, kun je ervan uitgaan dat deze werkzaam blijft tot je 52ste. Je hoeft het spiraaltje dus op je 50ste niet voor een korte periode te laten vervangen. Je kunt het spiraaltje laten zitten en op je 52ste laten verwijderen.
Behandeling
Vaginale klachten in de overgang
Beloop
5 jaar na je laatste ongesteldheid worden de klachten meestal minder.
Bijlagen
Referentie: Thuisarts