Prikpil

Algemeen

• Er zijn twee verschillende prikpillen: intramusculaire of subcutane vorm
• Op grond van ervaring en kosten gaat de voorkeur uit naar de intramusculaire vorm
• Als de vrouw zichzelf de prikpil wil toedienen, en de hogere kosten geen bezwaar vormen, is de subcutane vorm een optie.
• Kans op zwangerschap <5/1000 vrouwen

Werkzame stof

• In de prikpil zit 1 soort hormoon (progesteron).
• De prikpil is in 2 soorten:

Depo-Provera (via een injectie in de spier)

Eén dosis van deze prikpil bevat: 150000 microgram medroxyprogesteronacetaat

Sayana Press (injectie onder de huid)

Eén dosis van deze prikpil bevat: 104000 microgram medroxyprogesteronacetaat

Werking

In beide prikpillen zit hetzelfde hormoon (progestageen). Dit hormoon zorgt hiervoor:

• geen eisprong.
• Het slijm in de baarmoedermond wordt dikker. Zaad (sperma) komt daar dan minder goed doorheen.
• Een bevrucht eitje kan zich niet vastmaken in de baarmoeder.

Voordelen

• Je hoeft er maar één keer in de 3 maanden aan te denken
• De prikpil blijft betrouwbaar als je overgeeft of diarree hebt

Nadelen

• Je moet elke 3 maanden naar de huisarts voor een nieuwe prik
• Als met de prikpil zou stoppen, blijven de hormonen nog een aantal maanden in je bloed. Het kan 6 tot 12 maanden duren voordat je weer zwanger kunt worden. Ook kun je nog lang last houden van bijwerkingen
• Je bent niet beschermd tegen soa’s

Toepassing

Optie 1: Elke 12 weken intramusculair injectie in bilspier of bovenarm  in huisartsenpraktijk

• Je krijgt de eerste prikpil tussen de 1e en 5e dag van je ongesteldheid. Dan ben je meteen beschermd.
• Zorg dat je altijd binnen 12 weken de volgende prik haalt.
• De assistente geeft je de prik in een spier. Meestal in je bil. Het kan ook in je bovenarm.

Optie 2: elke 13 weken subcutaan injectie in voorkant dij of (onder)buik  (kan evt. zelf)

Zorg dat je altijd binnen 13 weken de volgende prikpil spuit. Anders beschermt de prikpil niet meer tegen zwanger worden.

Voordelen

• Je hoeft maar één keer in de drie maanden aan je anticonceptie te denken;
• de prikpil blijft betrouwbaar als je overgeeft of diarree hebt.

Nadelen

• Je moet elke dertien weken naar de huisarts voor een nieuwe prik (of je zet de injectie zelf);
• als je stopt met de prikpil kan het zes tot twaalf maanden duren voordat je zwanger kunt worden;
• je hebt meer kans op trombose en hart- en vaatziekten, vooral als je ouder bent dan 35 jaar en rookt;
• je bent niet beschermd tegen soa’s.

Bijwerkingen

Vaak gaan de bijwerkingen na de 2e prik over.

Zeer vaak (meer dan 10% van de gebruiksters)

Spijsvertering: gewichtstoename, gewichtsafname
Psychische stoornissen: zenuwachtigheid.
Zenuwstelsel: hoofdpijn.
Maag en darmen: buikpijn, ongemak aan de buik.

Vaak (tussen de 1 en 10% van de gebruiksters)

Voeding en stofwisseling: eetluststoornis. 
Psychische stoornissen: depressie, minder zin hebben in seks.
Zenuwstelsel: duizeligheid.
Bloedvaten:spataderen. mogelijk een iets verhoogd risico op trombose en hart- en vaatziekten, vooral als je ouder dan 35 jaar bent en/of rookt.
Maag en darmen: misselijkheid, opgeblazen gevoel.
Huid: acne, haaruitval (alopecia), huiduitslag, pigmentatiestoornis.
Skelet en spieren: rugpijn. Afname van de botdichtheid
Borsten en geslachtsorganen: vaginale afscheiding, gevoelige borsten, pijnlijke menstruatie (dysmenorroe). Na stoppen kan het 6-12 maanden duren tot de menstruatiecyclus/vruchtbaarheid weer op gang komt
Algemene aandoeningen: vocht vasthouden/vochtophoping in weefsel (oedeem), zich krachteloos op slap voelen (asthenie).

Contra-indicatie

• actieve veneuze trombo-embolische aandoening;
• (voorgeschiedenis van) cerebrovasculaire ziekte;
• ernstige leverfunctiestoornis;
• (voorgeschiedenis van) geslachtshormoon-afhankelijke maligniteit, zoals mammacarcinoom;
• drager BRCA-genmutatie of belaste familieanamnese bij leeftijd > 35 jaar;
• metabole botziekte (bv. osteoporose);
• vaginale bloeding met onbekende oorzaak.
• Als er veel borstkanker in je familie voorkomt.
• Als je een hoog risico hebt om een hart- of vaatziekte te krijgen. Bijvoorbeeld je rookt en bent ouder dan 35.
• Als je al een hart- en vaatziekte hebt (gehad). Bijvoorbeeld een hartinfarct, beroerte of etalagebenen
• Als je jonger dan 18 bent. Je botten groeien dan nog. Met de prikpil worden je botten misschien minder sterk.
• Als je snel na het stoppen met de prikpil zwanger wilt worden. Na het stoppen kan het 6 tot 12 maanden duren voordat je weer ongesteld wordt en vruchtbaar bent.

Bloedingspatroon

• Je hebt geen stopweek.
• De eerste maanden kan je onregelmatig ongesteld zijn.
  Daarna verdwijnt je ongesteldheid. Of je houdt onregelmatig een beetje bloedverlies.

Als je stopt met de prikpil kan het 6 tot 12 maanden duren voordat je weer regelmatig ongesteld wordt.

Kosten

• Tot 18 jaar vergoedt de basisverzekering jouw anticonceptie. Als je tussen de 18 en 21 bent, betaal je anticonceptie uit je eigen risico. Vanaf 21 jaar wordt anticonceptie alleen vergoed als je hiervoor een aanvullende verzekering hebt. Als je geen aanvullende verzekering hebt, moet je zelf de anticonceptie betalen.

Een prikpil kost ongeveer €15,00. Je bent dan 3 maanden beschermd.

Bijlagen

Meer informatie:

De prikpil die je zelf spuit kan de huid irriteren (op de plek waar je geprikt hebt).
De prikpil die je zelf spuit is ook duurder.

Referentie: NHG-standaard, Thuisarts, Richtlijnendatabase, degynaecoloog.nl