Algemeen
Psoriasis is een chronische schilferende huidziekte, met periodes van verbetering en verslechtering. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt vaker voor bij volwassenen. Van de 1000 mensen hebben er ongeveer 8 psoriasis.
Het maken van nieuwe huidcellen gaat te snel. De nieuwe huidcellen worden daardoor niet goed gemaakt. Ze gaan dood en stapelen zich op. De huid wordt op die plekken hard en er komen schilfers.
U kunt ook ontstekingen in uw gewrichten krijgen. En uw nagels kunnen er anders uit gaan zien.
Er zijn 4 soorten psoriasis
Psoriasis vulgaris
Deze vorm van psoriasis komt het vaakst voor. De plekken kunnen overal voorkomen, maar bevinden zich vaak ter hoogte van:
- Ellebogen (strekzijde)
- Knieën (strekzijde)
- Behaarde hoofdhuid
- Billen
Psoriasis guttata of druppelpsoriasis
Bij psoriasis guttata ontstaat er plots een huiduitslag over het volledige lichaam. Sommige patiënten krijgen later psoriasis vulgaris. Psoriasis guttata komt minder vaak voor.
Palmoplantaire psoriasis
Bij palmoplantaire psoriasis zijn alleen de handpalmen en voetzolen aangetast, vaak met puistjes.
Palmoplantaire psoriasis komt minder vaak voor.
Psoriasis inversa
Bij psoriasis inversa komen de plekken alleen voor in de plooien zoals liezen en oksels. De plekken zijn vaak niet schilferend.
Psoriasis inversa komt minder vaak voor.
Symptomen
Huid
- plekken met schilfers op de huid.
- Bij een lichte huid zijn de plekken rood. Bij een getinte of donkere huid meestal niet.
- De schilfers zijn wit of zilvergrijs. Ze laten makkelijk los.
- Jeuk
- De plekken kunnen overal op uw lichaam zitten.
- Vaak zitten ze op de elleboog en knie, op het hoofd (tussen de haren) of onder op de rug.
- Soms zitten de plekken in lichaamsplooien. Bijvoorbeeld in de liezen, oksels, bilspleet of onder de borsten.
- De plekken zitten bijna nooit in het gezicht.
- De plekken kunnen een paar weken blijven. Soms blijven ze uw hele leven.
- Als de plekken verdwijnen, blijft de huid daar soms even een andere kleur: lichter of donkerder.
- Soms zijn er alleen ronde vlekjes (kleiner dan 1 centimeter). Vooral op de borst, buik, rug, bovenarmen en bovenbenen. Dit heet psoriasis guttata. Het komt vooral voor bij kinderen en jongeren.
Andere klachten
- Uw nagels kunnen er anders uit zien.
- Uw nagels kunnen dik of brokkelig worden. Of er zitten bijvoorbeeld witte vlekken of kleine deukjes in.
- U kunt ontstekingen in uw gewrichten krijgen.
- Zo’n ontsteking zit meestal in de vingers, tenen of knieën. Vaak maar aan 1 kant.
- Het gewricht is warm en dik. Het kan rood en stijf zijn. U kunt het niet goed bewegen.
Oorzaken
Waardoor psoriasis precies komt is niet bekend. Wat we wel weten:
- Er is een ontsteking waardoor uw huid sneller hard wordt (verhoornt).
- Het kan erfelijk zijn.
- Van de 100 mensen die 1 ouder met psoriasis hebben, krijgen er 10 mensen het zelf ook.
- Van de 100 mensen die 2 ouders met psoriasis hebben, krijgen er 50 mensen het zelf ook.
- Het is niet besmettelijk.
- Het komt vaker voor bij mensen die roken of regelmatig alcohol drinken. Het is niet duidelijk of de psoriasis beter wordt als ze daarmee stoppen.
De plekken kunnen beginnen of erger worden door 1 of meer van deze dingen:
- kapotte huid, zoals een snijwond of schaafwond
- stress
- een ontsteking in uw lichaam
- sommige medicijnen
Bijvoorbeeld lithium, medicijnen tegen hoge bloeddruk, malariapillen en pijnstillers zoals ibuprofen en diclofenac. - zonlicht
Bij sommige mensen wordt psoriasis erger door de zon. Maar meestal worden de plekken juist beter door de zon.
Diagnose
Op basis van klinische kenmerken.
Beleid
Adviezen:
- Probeer te voorkomen dat uw huid kapot gaat, bijvoorbeeld door schaven of stoten.
- Krab niet. Houd uw nagels kort.
- Zorg dat uw huid niet uitdroogt. Ga niet te vaak, te lang of te heet douchen of in bad.
- Gebruik weinig of geen zeep, shampoo of badschuim.
- Als u rookt: probeer te stoppen en kijk of u minder klachten krijgt.
- Als u regelmatig alcohol drinkt: stop een tijdje en kijk of u minder klachten krijgt.
- Zonlicht kan helpen. Maar laat uw huid niet verbranden.
Ga niet meteen lang in de zon liggen, maar steeds iets langer.
Het is niet duidelijk of zonlicht en zeewater samen beter helpen dan alleen zonlicht.
Schrijf op wanneer u meer en minder klachten heeft. Dan herkent u misschien welke dingen bij u invloed hebben op de psoriasis.
Medicatie:
Huid
Vette zalf (zonder medicijnen of parfum)
Smeer 2 keer op een dag een vette zalf of crème op de plekken. Bijv. cetomacrogol crème, lanette zalf of koelzalf.
Zalf met hormonen (corticosteroïden)
Betamethason of clobetasol 2dd.
Helpt de zalf met hormonen niet genoeg? Dan krijgt u ook een zalf met vitamine-D-analoog.
Zalf met vitamine-D-analoog
In deze zalf zit een stof die lijkt op vitamine-D. Het maakt de roodheid en schilfers minder.
U smeert het vaak samen met de zalf met hormonen. Dan heeft u minder kans op bijwerkingen.
Voorbeelden zijn calcipotriol en calcitriol.
- In de ochtend smeert u de zalf met vitamine-D-analoog.
- Was daarna uw handen.
- Wacht 1 uur of langer. Dan smeert u een vette zalf of crème.
- In de avond smeert u de zalf met hormonen.
- Was daarna uw handen.
- Wacht 1 uur of langer. Dan smeert u weer de vette zalf of crème.
Er zijn ook zalven met hormonen en vitamine-D-analoog erin.
Gezicht en lichaamsplooien
Op het gezicht en in lichaamsplooien is uw huid dunner en gevoeliger. Bijvoorbeeld in de liezen, oksels, bilspleet of onder de borsten. Daarom mag u daar alleen een zalf met weinig hormonen smeren. Soms gebruikt u dit samen met een zalf met vitamine-D-analoog.
Plekken met een dikke laag schilfers
Plekken met een dikke laag schilfers smeert u eerst in met een crème met salicylzuur.
- Smeer de crème in de avond op de schilfers.
- Meestal laten de schilfers na 2 of 3 dagen los.
- Haal de schilfers die loszitten voorzichtig weg. Let op dat u de huid niet kapot maakt.
Hoofdhuid met haar
Dunne laag schilfers
Een shampoo met koolteer kan goed helpen.
- Maak uw haar nat en masseer de shampoo op uw hoofdhuid.
- Laat de shampoo een halve minuut of langer zitten en spoel dan uw haar uit.
- Doe dit meteen nog een keer.
- Gebruik de shampoo steeds 1 dag wel en 1 dag niet. Doe dit tot er 10 dagen om zijn.
- Gebruik de shampoo erna nog 2 of 3 keer in de week.
- Als de schilfers weggaan, kunt u de shampoo steeds minder vaak gebruiken.
- Tussendoor kunt u uw haar met gewone shampoo wassen.
Dikke laag schilfers
Speciale zalf tussen de haren smeren. Bijv. een zalf met salicylzuur 10% of een zalf met 25% cetiol V.
- Smeer de zalf elke avond tussen uw haren op uw hoofdhuid.
- Kam uw haar iedere ochtend voorzichtig om de schilfers weg te halen.
- Was dan uw haar met gewone shampoo.
- Was daarna uw haar met shampoo met koolteer.
- Als de schilfers weg zijn stopt u. Dat is meestal na 2 of 3 dagen.
- Het is een lastig klusje. Maar het helpt snel, als u het goed doet.
Naar de huidarts
Soms is de psoriasis heel erg. U heeft bijvoorbeeld veel of grote plekken. Of de plekken worden niet beter na een behandeling met zalf met medicijnen. Dan kan uw huisarts u doorsturen naar een huidarts (dermatoloog).
- Soms krijgt u een behandeling met een andere zalf. Of met een paar zalven.
- Soms geeft de huidarts pillen of prikken. Bijvoorbeeld methotrexaat, ciclosporine of acitretine.
- Het kan helpen om op de plekken te schijnen met een speciale ‘zonnelamp’ (met ultraviolet licht). Dit gebeurt meestal in het ziekenhuis. Soms kan het thuis.
Beloop
Psoriasis geneest niet door de behandeling. Wel kunnen de plekken een tijdje wegblijven. Smeren met crèmes of zalven kan uw klachten minder maken.
Het gebeurt heel soms dat de plekken opeens verdwijnen en niet meer terugkomen.
Bij kinderen kan een speciale vorm van psoriasis (psoriasis guttata) wel na 4 tot 6 weken genezen.
Bijlagen
Foto’s:
Meer informatie:
Afdekken met verband
Soms helpt een zalf beter met een speciaal verband erop. Dit heet een hydrocolloïd verband.
Keuzekaart Psoriasis (pillen en injecties)
Keuzekaart Psoriasis (pillen en injecties) 2022
Keuzekaart Psoriasis (een biological of apremilast)
Keuzekaart Psoriasis (een biological of apremilast deel 2) 2022.pdf
Referentie: Thuisarts