Psychose

Algemeen

Bij een psychose beleef je de wereld anders. Meestal als vreemd en eng.
Je hoort, ziet of denkt dingen die anderen niet horen, zien of denken. Je eigen hersenen maken die ervaringen. Je hebt daar geen controle meer over.

Een psychose duurt meestal een paar dagen tot een paar maanden. Een eerste psychose gebeurt het vaakst bij jonge mensen tussen 18 en 25 jaar.

Symptomen

Pre-psychose

Meestal begint een psychose langzaam. Voordat de psychose er echt is kun je al klachten hebben. Zoals:

– niet goed slapen
– minder goed je aandacht ergens bij kunnen houden
– moeite met denken
– minder contact met andere mensen hebben
– steeds minder doen
– steeds minder praten
– anders eten

Begin van een psychose. Je kunt dan ook deze ervaringen krijgen:

– Je vertrouwt andere mensen steeds minder.
– Je hoort voor het eerst af en toe een stem.
– Je ziet af en toe iets, zoals een schaduw of lichtflits.

Soms ontstaat een psychose opeens. Bijvoorbeeld als je iets ergs hebt meegemaakt.

Psychose zelf

Bij een psychose kun je 1 of meer van deze ervaringen hebben:

Stemmen horen, dingen zien, ruiken of proeven: hallucinaties

Je hoort, ziet, ruikt, proeft of voelt dingen die er niet zijn. De ervaring is voor jou echt. Bijvoorbeeld:

– stemmen horen in je hoofd of daarbuiten.
– dingen zien die er niet zijn
– Geuren ruiken, zoals brandlucht terwijl er geen brand is.
– proef vreemde samen
– Voelt dat iemand je aanraakt, terwijl niemand je aanraakt.

Sterke gedachten: wanen

• Je denkt bijv. dat je achtervolgd wordt.
• Je voelt je onveilig. Je denkt steeds dat anderen over je praten of je iets willen aandoen.
• Je denkt dat berichten op internet of tv speciaal voor jou zijn.
• Anderen zeggen dat je gedachten hebt die niet waar kunnen zijn.

Warrig denken en doen

• Je denkt warrig, heel snel of heel langzaam.
• Je hebt moeite om te zeggen wat je bedoelt. Je kunt de juiste woorden niet vinden.
• Je begrijpt andere mensen niet meer.

Verder kun je deze klachten hebben:

• Je vertrouwt mensen niet meer.
• Je voelt minder emoties. Je voelt je bijvoorbeeld niet blij, boos of verdrietig, maar steeds hetzelfde.
• Je hebt nergens zin in.
• Het lukt je niet om iets te gaan doen. Je blijft bijvoorbeeld de hele dag in een stoel zitten of in bed.
• Je bent bang of somber.

Door de klachten slaap je vaak niet goed. Eet je vaak niet goed meer. Je gaat minder of niet meer naar je studie, werk of vrienden toe.

Oorzaken

Door erfelijke aanleg en gebeurtenissen in het leven raak je gevoeliger om een psychose te krijgen. Zoals kindermishandeling of andere heftige gebeurtenissen.

Als je er gevoelig voor bent, kunnen deze dingen ervoor zorgen dat je een psychose krijgt:

– heftige gebeurtenis, bijvoorbeeld iemand die je goed kent overlijdt
– moeilijke periode met veel stress en slecht slapen
– veel wiet gebruiken
– het gevoel hebben dat je nergens bij hoort, of gepest worden

Een psychose kan ook horen bij een depressie, bipolaire stoornis of andere psychische ziekte.

Diagnose

Op basis van klinische kenmerken.

Beleid

Adviezen:

• Neem rust. Slaap voldoende. Op vaste tijden te eten, te werken, te sporten en te rusten.
• Geen alcohol of cannabis.
• Probeer je familie en vrienden te blijven zien.
• Kijk wat je leuk vindt om te doen. En ga die dingen doen.
• Probeer te kijken wat je stress geeft. En wat je daaraan kunt doen.
• Probeer weer te beginnen met je werk of studie. Dat helpt om je beter te voelen. Vooral contact met andere mensen helpt.
  Kun je niet werken of naar school? Probeer toch contact te houden met school of werk.
  Bespreek met je behandelaar wat je wel en wat je niet vertelt over je psychose.
• Een psychose is een heftige gebeurtenis voor jou en je familie en vrienden. Probeer samen oplossingen te vinden voor de problemen die de psychose geeft. Je kunt ook vragen of je behandelaar jullie daarbij helpt. Je krijgt dan samen gesprekken.
• Er zijn veel mensen die gevoelig zijn voor psychose. Wil je contact met hen? Dat kan bij Anoiksis.

Signaleringsplan maken

Maak samen met je behandelaar een plan om het begin van een nieuwe psychose snel te herkennen. Dit heet een signaleringsplan. Hierin komt te staan:

• wat bij jou de eerste klachten zijn van een psychose
• wat jij dan het beste kunt doen
• wat je familie of vrienden dan het beste kunnen doen

Je maakt ook een crisisplan. Daarin schrijf je op:

• wat jij wil dat er gebeurt als je weer een psychose krijgt
• wat bij jouw vorige psychose goed werkte

Medicatie:

Zie https://dokteruslu.nl/antipsychotica

Psychotherapie

Beloop

Een psychose duurt meestal een paar dagen tot een paar maanden.

Bijlagen

Meer informatie:

– Meer informatie en contact met andere mensen die gevoelig zijn voor psychose: Anoiksis en PsychoseNet
– Over bijzondere ervaringen: mindyoung.nl
– Informatie en contact met een hulpverlener: Wijzijnmind.nl
– Een psycholoog of psychiater kiezen: Kiezenindeggz.nl

Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik niet weer een psychose krijg?

• Blijf naar je werk of studie gaan.
• Gebruik geen alcohol, wiet of hasj. Dit kan een nieuwe psychose geven.
• Probeer je familie en vrienden te blijven zien. Contact beschermt je tegen een nieuwe psychose.
• Blijf goed voor jezelf zorgen: goed slapen, goed eten, genoeg bewegen en genoeg ontspannen.
• Je kunt je ervaringen opschrijven in een dagboekje of in een app, zoals de Psymate
  Dat geeft je informatie over jezelf. Je kunt het ook bespreken met je behandelaar. Het helpt om zoveel mogelijk zelf je behandeling te bepalen.
• Misschien houd je na de psychose last van gedachten of stemmen. Dan helpt cognitieve gedragstherapie. In deze therapie leer om ermee om te leren gaan.

Referentie: Thuisarts