Tekenbeet

Algemeen

  • Een teek is klein (1 tot 3 millimeter), bruinzwart en lijkt op een spinnetje. Teken kruipen. Ze kunnen niet springen of vliegen. Teken leven vooral in struiken en hoog gras, in bossen, heide, duinen, parken en tuinen. Ze houden van een vochtige omgeving. Ze zijn vooral actief van maart tot november, zodra het warmer is dan 7 graden. In Nederland worden 1 miljoen mensen per jaar door een teek gebeten.
  • Teken kruipen op mensen en dieren en bijten zich vast in de huid. Je ziet dan een zwart puntje op de huid.
  • De teek zuigt zich langzaam vol met bloed. De teek ziet er dan uit als een grijs of bruinzwart bolletje van ongeveer 1 centimeter (zo groot als een erwt). Na enkele dagen laat de teek vanzelf los.

Een tekenbeet kan overal op het lichaam voorkomen. Vooral op warme vochtige plekken zoals de oksels, de liezen, de knieholtes en de bilspleet. Bij kinderen vaak ook op het hoofd, in de nek (op de haargrens) en achter de oren.

Symptomen

  • Tekenbeten zijn pijnloos, waardoor u ze niet opmerkt.
  • Op de plaats van de beet ontstaat vaak binnen 3 dagen een rood vlekje, zoals bij de meeste insectenbeten.
  • Het vlekje wordt meestal niet groter dan 1 of 2 centimeter. Het verdwijnt weer binnen 1 week.
  • Wordt het vlekje groter? Neem dan contact op met uw huisarts.

Beloop

Sommige teken hebben de Lyme-bacterie bij zich. Bij een tekenbeet kan die bacterie door de huid naar binnen gaan. U kunt dan de ziekte van Lyme krijgen.

In Nederland is gemiddeld 1 op de 5 teken drager van de Lyme-bacterie. In sommige delen van het land heeft de helft van de teken de bacterie bij zich. In andere delen is er bijna niet een teek met die bacterie.

Van de 100 mensen met een tekenbeet, krijgen er 2 of 3 de ziekte van Lyme. Hoe langer een teek in de huid zit, hoe meer kans dat u de bacterie krijgt. De kans is klein als de teek korter dan 24 uur in uw huid zit.

Teken kunnen ook het TBE-virus (tick-borne-encephalitis-virus) bij zich hebben. Dit virus komt in Nederland bijna niet voor. Het komt meer voor in Scandinavië, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Tsjechië, Slowakije, Rusland en in Centraal-Azië.
Het virus kan een hersenontsteking of een hersenvliesontsteking veroorzaken. Er zijn in Nederland maar een paar mensen die dit virus van een teek hebben gekregen. Waarschijnlijk van een teek op Sallandse Heuvelrug of op de Utrechtse Heuvelrug.

Er zijn meer ziekten die u via teken kunt krijgen. Dit zijn meestal ziekten waar u weinig of niets van merkt. Ze gaan ook vanzelf over.

Diagnose

Na een tekenbeet bloedonderzoek doen heeft geen zin. De bloedtest kan niet aantonen of de teek u besmet heeft:

  • Het kan zijn dat u wél door de teek besmet bent, maar dat dat nog niet in het bloed te zien is.
  • En andersom: als onderzoek van het bloed wél een infectie in het bloed opspoort, kan dat van een vroeger doorgemaakte infectie zijn die u al lang overwonnen heeft.

Beleid

Hoe verwijder ik een teek?

U mag een vastzittende teek niet met alcohol, olie, nagellak, zeep of andere middelen bewerken of verdoven. Het zou de kans op besmetting kunnen vergroten.

Zo verwijdert u de teek:

  • U kunt het best met een puntig pincet de teek zo dicht mogelijk op uw huid vastpakken.
  • Houdt de pincet parallel aan de huid en trek de teek voorzichtig, zonder te draaien uit de huid.
  • Als de kop van de teek hierbij afbreekt en in de huid achterblijft is dat niet erg. Het resterende stukje komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Het kan wel gaan ontsteken.
  • Maak na het verwijderen van de teek het wondje schoon met een alcohol (70%) of povidonjood oplossing. Heeft u dat niet, was het dan goed met water en zeep.
  • Controleer of u nog meer tekenbeten heeft.
    Noteer in uw agenda:

    • de datum van de tekenbeet.
    • de streek en het land waar u op dat moment was.
    • de plek van uw lichaam waar de teek zat. Markeer met een pen de plek op de huid of maak er een foto van.
  • Let in de eerste 3 maanden na een tekenbeet goed op of u een vlek ontdekt:
    • een rode of blauwrode vlek rond de tekenbeet (bij een lichte huidskleur) of
    • een gelig of blauwige vlek rond de tekenbeet (bij een donkere huidskleur);
    • zo’n vlek op een andere plek van uw lichaam. ​​​​​​​
  • Neem contact op met uw huisarts als u zo’n vlek ziet.

Lukt het u niet de teek te verwijderen?

Neem dan dezelfde dag nog contact op met uw huisarts of de huisartsenpost.

Medicatie:

Teek korter dan 24 uur op de huid

Heeft u de teek direct verwijderd, en heeft de teek minder dan 24 uur op de huid gezeten?
Dan is de kans op de ziekte van Lyme klein, kleiner dan 2-3%. Antibiotica zijn dan niet nodig.

  • U kunt dan beter afwachten en de komende 3 maanden goed opletten of tekenen van de ziekte van Lyme ontdekt.
    Bijvoorbeeld een rode of rood-blauwe vlek rond de tekenbeet of op een andere plek van uw lichaam. Bij een donkere huid kan de vlek er gelig of blauwig uitzien. Ontdekt u tekenen van Lyme? Dan is de ziekte nog goed te behandelen met antibiotica.

Teek langer dan 24 uur op de huid

Denkt u dat de teek al langer dan 24 uur in uw huid heeft gezeten? Dan kunt u kiezen tussen afwachten of behandelen:

  • U kunt afwachten en de komende 3 maanden goed opletten of u tekenen van de ziekte van Lyme ontdekt (zie ook Wanneer contact opnemen). Ontdekt u tekenen van Lyme? Dan kunt u alsnog antibiotica nemen om de ziekte te behandelen.
  • Of u kunt binnen 72 uur na verwijderen van de teek 1 keer antibiotica innemen om de ziekte te voorkómen.
    De kans dat u dan nog de ziekte van Lyme krijgt is klein. (Later dan 72 uur na verwijderen van de teek helpt deze behandeling niet om de ziekte te voorkómen).
    Het voordeel van antibiotica is dat ze de ziekte van Lyme voorkómen.

Alcohol keton 70%, 1dd aanbrengen, ontsmet pas na verwijderen teek

Doxycyline 100 mg, eenmalig 2 tabletten als teek pas na 24 uur maar voor 72 uur verwijderd is

Azitromycine 500 mg eenmalig 1 tablet bij allergie voor doxyclycline + als <24 uur en <72 uur

 

Wanneer contact opnemen met uw huisarts na een tekenbeet?

Neem contact op met uw huisarts:

  • als het u niet lukt om een teek te verwijderen; ga dan dezelfde dag nog naar de praktijk of de huisartsenpost;
  • als u een teek heeft verwijderd die waarschijnlijk 24 uur of langer in de huid heeft vastgezeten;
  • na een tekenbeet in het buitenland.

Maak een afspraak bij uw huisarts (dit hoeft niet dezelfde dag):

  • als u verschijnselen krijgt die kunnen passen bij de ziekte van Lyme:
    • als er binnen enkele dagen tot 3 maanden – rond de tekenbeet – een rode of blauwrode vlek of ring ontstaat van 5 centimeter of groter; bij een donkere huid kan de vlek er gelig of blauwig uitzien; neem dan binnen 1 tot 2 dagen contact op.
    • als u ergens op uw lichaam een verkleuring, rode of blauwrode vlek of ring ontdekt die langzaam groter wordt (óók als u géén tekenbeet heeft opgemerkt).
    • als u enkele dagen tot maanden na een tekenbeet een of meer klachten krijgt zoals:
      – een gevoel alsof u griep heeft (koorts, hoofdpijn, spierpijn, moeheid)
      – een of meer dikke en pijnlijke gewrichten
      – uitstralende pijn, tintelingen of minder kracht in uw arm, been of romp
      – u ziet ineens dubbel of krijgt ineens een scheef gezicht.

Bijlagen

Foto’s

Extra informatie:

Hoe voorkom ik tekenbeten?

Dit helpt om tekenbeten te voorkomen:

  • Kom niet in hoog gras en struiken.
  • Blijf in de natuur op wandelpaden.
  • Draag goed sluitende kleding (met lange mouwen en broekspijpen in de sokken).
  • Laat kleine kinderen een hoedje of pet dragen om het hoofd tegen teken te beschermen.

In gebieden met veel teken kunt u zich extra beschermen:

  • Smeer uw huid in met . Dit koopt u bij een drogist of apotheek. Voor volwassenen mag er maximaal 50% DEET in het middel zitten, voor kinderen maximaal 20%.

Care Plus deet Anti insect lotion 50%, 4-5 uur bescherming

Werkt u of bent u veel in natuurgebieden met veel teken, bijvoorbeeld omdat u vaak kampeert, wandelt, fietst of omdat u boswachter bent? Dan kunt u zich extra beschermen:

  • Draag kleren waar een middel tegen insecten inzit (geïmpregneerd). Geïmpregneerde kleding kunt u kopen bij gespecialiseerde outdoor-zaken. Ook dan blijft het belangrijk elke dag goed op teken te controleren.

Referentie: NHG-standaard, thuisarts