Algemeen
Zwemmersjeuk is huiduitslag die vaak heftig jeukt of brandt. U krijgt rode vlekjes die branderige pukkeltjes en blaasjes worden. De huidslag begint direct of binnen 2 dagen nadat u heeft gezwommen in zoet natuurwater. Larven van een platworm die in dat water leven kunnen in de huid kruipen. De jeuk en uitslag kunnen na 12 uur alweer verdwijnen, maar ook tot 3 weken blijven. Zwemmersjeuk gaat vanzelf over en kan geen kwaad. Het is niet besmettelijk. Zwemmersjeuk komt voor bij mensen die in het late voorjaar, de zomer of de vroege herfst zwemmen in natuurwater. Ook rietsnijders en fuikvissers kunnen er last van hebben. De medische naam voor zwemmersjeuk is cercariën dermatitis.
Symptomen
Als de larven van de platworm uw huid binnendringen, kan dat direct een prikkend en jeukend gevoel geven. Dit duurt ongeveer een uur. Soms ziet u kleine rode puntjes op de plekken waar de larven zijn binnengedrongen.
De klachten daarna wisselen per persoon. Iemand die vaker contact heeft gehad met de platworm heeft meestal een heftigere reactie dan iemand die voor het eerst besmet raakt.
De een krijgt direct jeukende uitslag. Bij de ander duurt het twee dagen voor de uitslag komt. De uitslag zit vooral op plaatsen waar natte zwemkleding lang tegen de huid aan zit. U krijgt rode vlekjes die zich uitbreiden. Er ontstaan branderige pukkeltjes en blaasjes. De huiduitslag kan samenvloeien tot eilanden van licht gezwollen rode huid. De jeuk kan zeer heftig zijn.
Soms is de huiduitslag na enkele weken nog zichtbaar. De jeuk verdwijnt meestal eerder.
U kunt er hoofdpijn en koorts bij krijgen, soms ook misselijkheid en braken.
Oorzaken
Zwemmersjeuk wordt veroorzaakt door de larven (cercariën) van een platworm (trichobilharzia ocelata). Als het warm weer is kunnen er in zoet natuurwater veel van die larven zitten. De larven kunnen met z’n allen uw huid in kruipen. Daar overlijden de larven meteen. Ze kunnen verder geen kwaad maar veroorzaken dus wel de zwemmersjeuk.
Diagnose
Op basis van klinische kenmerken.
Beleid
Preventie:
- Spoel u goed af onder de douche en droog u ook goed af na het zwemmen in zoet natuurwater.
- Vraag aan de gemeente waarvan het natuurzwemwater is of er iets bekend is over zwemmersjeuk.
- Let op waarschuwingsborden bij natuurzwemwater.
- Er bestaan zonnecrèmes of -lotions die beschermen tegen kwallenbeten. Deze middelen lijken ook te beschermen tegen de platwormlarven. Omdat ze vooral in landen als Australië worden gebruikt hebben ze meestal Engelse namen als anti-jellyfish lotion of jellyfish sting inhibitor. Te koop bij de drogist en online.
Adviezen:
Sommige mensen die zwemmersjeuk hebben gehad zeggen dat koelen helpt. Dat kan met een zak ijsklontjes in een theedoek gewikkeld, met een ‘cold pack’ of gewoon met een zak doperwten uit de vriezer. Andere mensen die ervaring hebben met zwemmersjeuk vertellen dat een beetje azijn op de jeukende plekken kan helpen.
Medicatie:
Er bestaan geen medicijnen die echt goed helpen tegen zwemmersjeuk.
Tegen de jeuk kunt u gebruik maken van:
Levomenthol gel 10MG/G
– 2 tot 5 keer per dag aanbrengen, bij <2jr niet op hals/gezicht
Levomenthol/zinkoxide schudsel 10/139MGG
– 3 tot 5 ker per dag aanbrengen, bij <2jr niet op hals/gezicht
Desloratadine tablet 5 mg
– 1 keer per dag 1 tablet incidenteel of zo nodig, niet als <10 kg
Levocetrizine tablet 5 mg
– 1 keer per dag 1 tablet incidentele klachten
Dimetindeen waterstofmaleaat druppelvlst 1 MG/ML
– 3 keer per dag 1.5 milliliter, sederend middel
Clemastine (Waterstoffumaraat) tablet 1 MG
– ochtend: 1 tablet, sederend middel
Vaseline cetomacrogol creme
– 1 tot 3 keer per dag aanbrengen, huid vet houden bij droge huid
Cetomacrogol zalf
– 1 tot 3 keer per dag aanbrengen bij zeer droge huid
Beloop
Zwemmersjeuk gaat vanzelf over, maar het kan soms drie weken duren.
- Heeft u voor het eerst zwemmersjeuk? Dan kunnen de jeuk en de uitslag al na twaalf uur verdwijnen.
- Heeft u al een keer zwemmersjeuk gehad? Dan is er kans op een veel heftigere reactie die een tot drie weken kan duren. Meestal is dan de eerste week het heftigst. Daarna worden de klachten steeds wat minder. De jeuk verdwijnt meestal wat eerder dan de uitslag. Soms zijn er na een paar maanden hier en daar nog wel wat plekjes op uw huid zichtbaar.
Bijlagen
Foto’s:
Meer informatie:
- Die platworm is een parasiet en leeft in watervogels, zoals de eend of de meerkoet.
- Bevruchte eitjes van de platworm komen met de vogelpoep in het water.
- Uit de eitjes komen een soort babylarfjes.
- Die babylarfjes gaan op zoek naar waterslakken en kruipen bij de waterslakken naar binnen.
- In de slak groeien ze uit tot de volwassen larf.
- Bij warm weer komen er duizenden larven uit de slakken. Ze gaan weer op zoek naar watervogels.
- Via de poten van watervogels kruipen ze naar binnen en groeien daar weer uit tot platwormen.
- Wanneer de larven geen watervogels vinden en er zwemt toevallig een mens langs, dan gaan ze met z’n allen daar naar binnen.
- Gelukkig gaan ze meteen dood als ze net in de huid van een mens zitten.
Referentie: NHG-standaard, Thuisarts